Tekst: Saskia Lensink
Totstandkoming van een boek over Jurriaan van den Berg door Linda Rusconi
foto: Jouko van der Kruijssen
Linda Rusconi heeft een boek gemaakt over haar vader: Jurriaan van den Berg. Hij was één van de belangrijkste verzamelaars van het moderne Nederlandse sieraad.
Linda groeide op in een huis dat in het teken van kunst stond. Haar vader had silhouetten van haar moeder gezaagd, die aan de wand hingen. Hierop werden sieraden getoond. De niet getoonde stukken bewaarde hij zorgvuldig in zelfgemaakte meubels in huis. In de slaapkamer hingen kasten die een soort kisten waren. Stiekem keek ze daar af en toe in. Ze kende de verzameling van haar vader goed, maar wist niet hoe bijzonder die verzameling was. Daar kwam ze voor het eerst achter toen ze met de klas een museum bezocht en zei: “Kijk die is van mijn vader!”, waar de rondleidster met een ongelovige blik op reageerde.
Tegelijkertijd kende ze haar vader niet goed. Haar vader vond contact maken met andere mensen lastig. Na het overlijden van haar vader, acht jaar geleden, wist ze dat ze iets wilde doen met zijn verzameling. Ze wist alleen niet op welke manier ze dat wilde doen. Dat veranderde toen het Museum CODA ongeveer twee jaar na zijn overlijden een expositie over Jurriaan als verzamelaar organiseerde. Het museum had een aantal sieradenmakers gevraagd op video iets over Jurriaan te vertellen. Ted Noten was een van die makers en hij raakte ontroerd. Dat verraste Linda. Ze realiseerde zich dat er mensen waren die een ander soort band met hem hadden. Toen heeft ze gedacht: “Ik moet gewoon gaan praten met mensen die Jurriaan kenden tijdens zijn leven.”
Dit is het begin van een boekproject van 5 jaar, waarin zij door met mensen te praten, archiefonderzoek te doen en tekeningen te maken haar vader beter heeft leren kennen. Het resultaat is een boek over Jurriaan van den Berg met de titel: Verzamelaar van dingen. Tekeningen uit haar boek heeft ze tot en met 8 december 2024 geëxposeerd in Galerie De Stoker in de Witte de Withstraat 124, Amsterdam.
Linda vertelt in dit interview over het maakproces van het boek. Wilt u meer weten over wie haar vader was? Koop het boek. Dat is te koop via Lecturis.nl
Hoe is jouw vader verzamelaar geworden?
Hij studeerde aan de Rietveldacademie en daar kreeg hij tips van docenten waar je betaalbare kunst kon kopen. Hij ging naar die galeries en kocht daar zijn eerste kunst. Mijn vader had daar oog voor. Hij heeft verschillende werken aangekocht van beginnende kunstenaars die later succesvol zijn geworden. Zo was zijn eerste aankoop een ets van Lucebert. In de loop van de tijd ontdekte hij dat hij onvoldoende ruimte en geld had om volledige verzamelingen aan te leggen van de kunstenaars die hij wilde volgen. Toen heeft hij een deel van zijn verzameling verkocht, werd verliefd op mijn moeder en samen zijn zij een half jaar naar Londen gegaan.
Later is hij sieraden gaan verzamelen, omdat hij daarin wel kunstenaars volledig kon volgen in hun ontwikkeling. Hoe is de sieraden verzameling gestart? Daar bestaan verschillende verhalen over. Die kun je lezen in mijn boek.
Jouw boek is een boek met door jou gemaakte tekeningen en tekst over jouw vader. Hoe kwam je bij deze vorm?
Nou, ik dacht, het moet mijn boek worden. Ik ben tekenaar en schilder. En ik wilde een connectie leggen tussen mij en mijn vader. Door tekeningen te maken van zijn brieven, foto’s en sieraden gebruik ik één beeldtaal. Dit zorgt voor een rustig beeld.
Hoe is het maakproces gegaan?
Toen ik begon, heb ik een afspraak gemaakt met Lies Aris, die ervaring heeft met schrijven. Ik praatte met haar en toen zei ze: “Goh, je vader was eigenlijk heel veel verschillende soorten mensen.” En toen dacht ik: Ja, dat klopt, want mijn vader was verzamelaar, een grafisch ontwerper, een vader, een meubelmaker, maar hij was ook bijvoorbeeld een geniaal brievenschrijver. Hij had echt een hele bijzondere manier van brieven schrijven. Sommige kun je zo op een podium voorlezen als een klucht en andere brieven zijn juist weer heel scherp.
De eerste drie jaar heb ik steeds af en aan gewerkt. Dat ging te langzaam. Na drie jaar heb ik besloten om een maand lang aan één stuk door te gaan tekenen. Om te kunnen bepalen welke tekeningen ik ging maken, heb ik een boek vormgegeven in Indesign, een ontwerpprogramma. Daardoor kon ik bepalen welke foto’s en brieven in het boek getekend moesten worden. Daardoor kon ik zo’n 100 tekeningen maken in 4 weken.
Wat is je tegengevallen tijdens het maakproces?
Tijdens het maakproces heeft een sieradenmaker gezegd dat hij uiteindelijk niet aan het boek wilde meewerken. Ik heb toen gevraagd of ik de tekening toch mocht gebruiken. Dit bleek niet het geval te zijn, want er zit copyright op, omdat ik zo realistisch teken. Toen moest ik aan alle andere makers vragen of ik van hen toestemming had om (de tekening van) hun sieraad te gebruiken.
Hoe heb je ervoor gezorgd dat het boek gefinancierd werd?
Ik heb vier fondsen aangeschreven. Daarbij heb ik hulp gehad van iemand, die dat voor haar werk doet. Dat was heel handig. Zij zei: “Je moet echt in die eerste zin al zeggen: waarom je het wilt hebben en hoeveel geld je wilt hebben.” Wat ik lastig vond bij de Cultuur Fondsaanvraag was, je moet invullen hoeveel mensen je denkt te bereiken. Daar had zij handige tips voor. Daarnaast was er de crowdfunding bij Voor de Kunst. Ik heb 5 jaar lang mensen verteld over dit boek en tekeningen en verhalen op social media gedeeld. Mensen wisten dus dat ik met een boek bezig was. Toen de crowdfunding er eenmaal was, waren veel mensen bereid om mij te steunen. Ik had binnen vijf dagen het bedrag bij elkaar. Dat had ik niet verwacht.
Hoe heb je een uitgever gevonden?
Ik heb er zestien aangeschreven. Van drie kreeg ik al redelijk snel een reactie. Zij zeiden: “Ik vind het echt heel bijzonder en mooi, maar voor ons is dit te lastig om hieraan geld te verdienen.” Sommigen reageerden niet. En toen mailde Paul van Mameren ,de uitgever van Lecturis: “Dit lijkt me een heel lastig boek.” “Zullen we even bellen?” Dat heb ik gedaan. Hij vroeg: “Wat verwacht jij van nou uitgever?” Ik ben heel realistisch. Ik ken veel illustratoren. Ik weet hoe moeilijk het is in het boekenvak. Dus zei ik: “Wat ik eigenlijk vooral zoek, is iemand die de logistiek doet en iemand die mij kan helpen aan goede eindredactie en vormgever.” “Ok”, zei hij, “maar hoe ga je dat dan doen, want financieel kan ik dit niet alleen dragen.” Toen heb ik verteld over de crowdfunding. We hebben elkaar in Eindhoven gesproken. Dat was een prettig gesprek en hij is het boek gaan uitgeven.
Tenslotte, begrijp je Ted Noten nu beter dat hij geëmotioneerd was, toen hij over jouw vader sprak?
Natuurlijk. Mijn vader volgde kunstenaars. Zijn collectie is zo bijzonder, omdat hij van kunstenaars werken verzamelde uit alle belangrijke fasen van ontwikkeling. Daardoor ging het om het volledige verhaal.
Mijn vader heeft lang gewacht tot hij iets van Ted Noten kocht, omdat hij dacht: “Ja, leuk, maar ik wil eerst zien hoe je je als kunstenaar ontwikkelt.” Als zo iemand dan toch een kunstwerk van je koopt, weet je dat je werk gewaardeerd wordt door een kenner. Dat heb ik zelf ook. Ik vind het als schilder en tekenaar leuk als iemand een werk koopt voor boven de bank. Extra leuk vind ik het als iemand echt een werk van mij wil kopen, omdat iemand mijn werk waardeert. Zo heb ik pas een zelfportret verkocht aan een vrouw die het een tijd geleden heeft gezien, twijfelde over de aankoop en het uiteindelijk besloot te kopen, omdat zij aan het werk bleef denken.
Meer weten over Linda?
Website: www.portretloket.nl
Instagram: https://www.instagram.com/lindarusconi/
Artikel over het boel van Linda Rusconi in het Parool:
https://www.parool.nl/ps/de-vader-van-linda-rusconi-hield-meer-van-dingen-dan-van-mensen-in-ons-huis-mochten-we-niets-aanraken~b42e2fc9/